کاهش ساختمان سازی به علت شروع فصل زمستان و بارندگی باعث کاهش مصرف آهن‌آلات و به صورت ویژه محصولات فولادی ساختمانی شده است، با کاهش میزان تقاضا قیمت محصولات نیز کاهش میابد، تاثیر این امر در بازار آهن و فولاد ایران از اواسط آبان ماه قابل مشاهده است.
به طور مثال قیمت میلگرد در حدود ۱۰۰۰۰۰ ریال کاهش داشته است. ولی کاهش و روند نزولی قیمتها برخلاف انتظارها چندان ادامه نداشت. تغییر مسیر قیمتها با توجه سیاست‌‌گذاری اشتباه مسئولان و بلاخص در شیوه‌نامه ساماندهی عرضه و تقاضا در زنجیره فولاد نقش ویژه ایی داشته است.
بر اساس شیوه‌نامه مذکور قیمت گذاری پایه شمش فولاد در بورس کالا بر مبنای ۸۰ درصد ارزش شمش در منطقه سی آی اس تعین می گردد. ولی ارزش شمش در منطقه سی‌آی‌اس از قیمت شمش صادراتی ایران بیشتر است. این امر باعث افزایش رشد قیمت فولاد و محصولات وابسته آن شده است، به جزء عوامل ذکر شده رشد قیمت فولاد در بازارهای جهانی باعث افزایش قیمت فولاد در بازار داخلی شده است.
سایه سرما بر بازار فولاد
قیمت فولاد در بازار آزاد از نیمه آبان در روندی نزولی قرار گرفت. این روند رو به افت از ابتدای آذر امسال شدت گرفت. کمترین قیمت ثبت‌شده برای میلگرد سایز ۸ برابربا ۱۰۲۰۰۰ ریال و در تاریخ ۵ آذر گزارش شده است. همانطور که در نمودار مشاهده می‌شود این قیمت کمترین نرخ ثبت‌شده برای میلگرد در پاییز است. میلگرد سایز ۸ در ابتدای مهر با نرخ ۱۱۸۰۰۰ ریال به فروش رفت؛ یعنی در این بازه زمانی حدود ۲ ماهه نرخ فروش این محصول ساختمانی بیش از ۱۵ درصد کاهش یافته است. دلایل متعددی برای این کاهش قیمت یاد می‌شود.
به‌گزارش «روزگار معدن» شروع فصل سرما و بارندگی آغازی برای کاهش تقاضا برای محصولات فولادی ساختمانی است. همین افت تقاضا نیز زمینه کاهش قیمت میلگرد را در بازار آزاد فراهم می‌کند. در همین حال، ورود نرخ دلار به مسیر نزولی نیز روند افت قیمت میلگرد را تقویت و در ادامه، مکانیسم بازار زمینه افت قیمت محصولات فولادی را فراهم کرد.
از آنجاکه فعالیت‌های ساخت‌وساز تقریبا تا اواخر زمستان با رکود همراه است، انتظار می‌رفت این روند نزولی قیمت ادامه‌دار باشد. تا جایی‌که به عقیده بسیاری از فعالان صنعت فولاد، حتی رشد نرخ ارز هم نمی‌توانست تغییر محسوسی در خرید و فروش محصولات فولادی ایجاد کند. اما برخلاف انتظارها این روند کاهشی قیمت چندان هم دوام نیاورد. درواقع باز هم دخالت مسئولان در بازار و سیاست‌های اشتباه، مشکل‌آفرین شد. تا جایی که این روند نزولی متوقف و قیمتها دوباره وارد کانال رشد شدند. البته دلایل دیگری نیز در تغییر مسیر قیمت فولاد موثر بودند.
چرایی بازگشت به فاز صعود
همانطور که در نمودار مشاهده می‌شود نرخ فروش میلگرد سایز ۸ از ۸ آذرماه دوباره صعودی شد. تا جایی که نرخ فروش این فلز در بازار آزاد از هفته گذشته دوباره به کانال ۱۱۰۰۰۰ ریال وارد شد و حتی تا یک قدمی ۱۲۰۰۰۰ ریال هم پیش رفته است. همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد سیاست‌های اشتباه مسئولان تاثیر بسزایی بر رشد قیمت محصولات فولادی داشته است. چند هفته‌ای از ابلاغ شیوه‌نامه ساماندهی عرضه و تقاضا در زنجیره فولاد می‌گذرد. ابلاغ این مصوبه با حرف و حدیث‌های بسیاری همراه و موج انتقادات به سوی آن روانه شد. حال تنها پس از گذشت چند روز شاهد اثرات مخرب این شیوه‌نامه بر بازار فولاد هستیم.
شمش منطقه سی‌آی‌اس یکی از گران‌ترین فولادهای جهان محسوب می‌شود، زیرا منابع انرژی در این منطقه گران است. بنابراین چنانچه قیمت پایه فروش شمش در بورس کالا براساس قیمت این منطقه تعیین شود، زمینه رشد قیمت فولاد و محصولات فولادی فراهم می‌شود
براساس ماده یک این شیوه‌نامه قیمت پایه شمش فولاد در بورس کالا براساس ۸۰ درصد قیمت شمش در منطقه سی‌آی‌اس با تسعیر نرخ نیما تعیین می‌شود. همین لحاظ کردن قیمت سی‌آی‌اس نیز چالش‌های بسیاری را ایجاد کرده است.
شمش منطقه سی‌آی‌اس یکی از گران‌ترین فولادهای جهان محسوب می‌شود، زیرا منابع انرژی در این منطقه گران است؛ بنابراین چنانچه قیمت پایه فروش شمش در بورس کالا براساس قیمت این منطقه تعیین شود، زمینه رشد قیمت فولاد و محصولات فولادی فراهم می‌شود. کما اینکه ابلاغ این شیوه‌نامه تاثیر خود را بر معاملات شمش در بورس کالا نشان داد. در واقع طی ۲ هفته اخیر شاهد رشد قیمت شمش و به‌دنبال آن محصولات فولادی بودیم. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که نرخ فولاد صادراتی ایران به مراتب کمتر از نرخ فروش شمش سی‌آی‌اس است و ضرورتا باید نرخ صادرات محصولات ایران مبنای تعیین نرخ پایه شمش فولاد قرار گیرد.
تبعیت از بازار جهانی
نرخ فروش شمش فولاد در بورس کالا از قیمت جهانی این محصول تبعیت می‌کند. در همین حال نرخ فروش محصولات فولادی نیز براساس ضریبی از قیمت شمش تعیین می‌شود. بنابراین هرگونه تغییر در روند قیمت‌گذاری فولاد در بازارهای بین‌المللی بر نرخ فروش محصولات فولادی مانند میلگرد و تیرآهن در بازار داخلی نیز اثرگذار است. درواقع بازار جهانی مانند موتوری است که زمینه رشد قیمت محصولات زنجیره فولاد را در کشور فراهم می‌کند.
نرخ فروش محصولات زنجیره فولاد از سنگ آهن تا محصول نهایی طی روزهای اخیر رو به رشد گزارش شده است. عوامل متعددی زمینه رشد قیمت این محصولات را فراهم کرده‌اند. همانطور که اشاره شد، روند صعودی قیمتها در زنجیره فولاد از حلقه بالادستی یعنی تولید سنگ آهن آغاز می‌شود. احتمال کاهش تولید سنگ آهن در مقایسه با پیش‌بینی‌های انجام شده برای تولید آن در امسال میلادی را باید یکی از مهم‌ترین دلایل رشد قیمت این محصول معدنی دانست. در واقع انتظار می‌رود تقاضا برای خرید این محصول از میزان عرضه آن پیشی بگیرد. آثار این رشد در حلقه‌های بعدی تولید فولاد نیز مشاهده خواهد شد. علاوه بر این، انتشار اخبار مثبت طی هفته‌های اخیر نیز در روند رو به رشد محصولات زنجیره فولاد اثرگذار بوده است.
کشف واکسن کرونا ازسوی چند شرکت معتبر داروسازی در این مدت تاثیر مثبتی را بر بازارهای کالایی داشته است. بازار فولاد نیز از این شوک مثبت بی‌تاثیر نمانده است، چراکه در چنین شرایطی انتظار برای بهبود فعالیت‌های زیرساختی و توسعه اقتصادی افزایش می‌یابد. این رشد زمینه‌ساز افزایش تقاضا برای محصولات زنجیره فولاد و به‌دنبال آن بالا رفتن قیمت این محصولات خواهد بود. در همین حال، پیروزی جو بایدن و انتخاب وی به‌عنوان رئیس‌جمهوری ایالات متحده نیز جزو دیگر خبرهایی بود که به رشد قیمتها در بازار اغلب فلزات ازجمله فولاد منجر شد، چراکه امید می‌رود تنش میان ایالات متحده با سایر کشورها کاهش یابد. همین امیدها نیز زمینه رشد قیمتها را فراهم کرده است. همه موارد یادشده تاثیر بسزایی بر رشد قیمت محصولات فولادی در بازار داخلی داشته‌اند.
در این میان، سال نو میلادی و تعطیلات ژانویه نیز نزدیک است. پس از پایان این تعطیلات هم باید منتظر سال نو چین و تعطیلات آن باشیم؛ بنابراین از میزان تقاضا برای فولاد و محصولات فولادی در بازار جهانی کاسته می‌شود. درنتیجه نباید به تداوم روند رو به رشد قیمتی در بازارهای جهانی چندان هم امیدوار بود.
پیامدهای رشد قیمت
قیمت فولاد و محصولات فولادی از ابتدای امسال تاکنون رشد قابل‌ملاحظه‌ای داشته است و بازار کشش رشد قیمتی را ندارد. این روند قیمت‌گذاری و تداوم صعود، به رکود در بازار فولاد و محصولات وابسته به آن منجر می‌شود. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان هر ۲ بازنده این رقابت قیمتی هستند، چراکه رکودی که در سایه رشد بی‌اندازه قیمتها ایجاد شده به کمبود نقدینگی واحدهای تولیدی منجر خواهد شد.
راه‌حل چیست؟
ازمجموع موارد یادشده می‌توان اینطور نتیجه گرفت که قیمت محصولات فولادی از ۲ عامل داخلی و خارجی نشات می‌گیرد. عامل خارجی که تحت‌تاثیر شاخص‌های مربوط افزایش می‌یابد. اما در همین حال باید تاکید کرد که امکان کنترل عوامل داخلی میسرتر است. به‌عنوان نمونه، چنانچه سیاست‌گذاران دست از دخالت در بازار فولاد و تلاش برای تنظیم آن بردارند، بسیاری از کمبودها و چالش‌های این حوزه برطرف خواهد شد، چراکه عرضه و تقاضا بسیار بهتر از سایر فاکتورها می‌توانند زمینه تعادل‌بخشی به بازار فولاد را فراهم کند.
همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد رکود یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی است که فعالیت صنایع فولاد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین چنانچه تولیدکنندگان بخواهند و این اختیار به آنها داده شود می‌توانند قیمت پایه محصولات خود را براساس هزینه تمام‌شده تعیین و آن را کاهش دهند. در چنین شرایطی رونق به خرید و فروش شمش و محصولات فولادی باز می‌گردد.
سخن پایانی
رشد قیمت فولاد در بازار جهانی، افزایش نرخ ارز، موج جدید از انتظارات تورمی و سیاست‌های اشتباه مسئولان در زنجیره فولاد را باید مهم‌ترین دلیل بازگشت نرخ محصولات فولادی به صعود دانست. این رشد قیمتی در فصل سرما که بازار ساخت‌وساز با رکود همراه است غیرقابل پیش‌بینی بود.
تداوم این شرایط رو به رشد قیمتی بدون تردید به ضرر تولیدکننده و مصرف‌کننده نهایی است، چراکه از قدرت خرید مصرف‌کننده کاسته می‌شود؛ در همین حال با افت خرید و فروش این محصولات از میزان نقدینگی تولیدکنندگان نیز کاسته و بدین‌ترتیب ادامه کار این فعالان صنعتی بیش از پیش دشوار خواهد شد.