یکپارچه و مشخص نبودن سیاست‌های دولت در بحث رگولاتوری صادرات یکی از مهم‌ترین مشکلات و موضوعاتی است که بخش سنگ‌آهن ایران را در‌گیر کرده است. در گزارش اخیر که بلومبرگ درخصوص معادن بزرگ و کوچک‌مقیاس و عرضه سنگ‌آهن با عیارهای مختلف به آن پرداخته است، بخشی از تولید‌کنندگان هند را نشان داده که به سمت تولید سنگ‌آهن با عیارهای بالاتر و تولید بیشتر در حال حرکت هستند، این در حالی است که در عرصه بین‌الملل بازار سنگ‌آهن، هند رقیب اصلی ایران برای کسب بازارهای صادراتی محسوب می‌شود. با این حال هند بعد از تجربه وضع عوارض و از دست دادن بازارها در سال ۲۰۱۲، برنامه‌ریزی صادراتی را به‌صورت جدی‌تری در پیش گرفته است.
ایران در رابطه با عنوان وضع عوارض دانه‌بندی همچنان در این خطر است که برنامه‌های توسعه‌ای و تولید بیشتر و برنامه صادرات برای محصولات معدنی‌اش شفاف نیست،چرا که وضع عوارض صادراتی، همواره به‌عنوان اهرم فشاری روی تولید‌کنندگان ایرانی تعریف شده است.در همین راستا سجاد غرقی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: بعد از تجربه‌ای که هند در سال ۲۰۱۲ و درخصوص وضع عوارض و از دست دادن بازارها داشت برنامه‌ریزی صادراتی جدی تری را در پیش گرفت؛ در این رابطه تولید‌کننده‌های هندی هم روی این موضوع در حال برنامه‌ریزی هستند.اما این موضوع برای سنگ‌آهن ایران چه عواقب و عوارضی دارد؟ اهمیت این موضوع در این است که بخش عمده‌ای از معادن بخش خصوصی و کوچک و متوسط کشور، محصولات هندی را رقیب خود می‌بینند که این حالت هم وجود دارد.
غرقی در ادامه با اشاره به سیاست‌هایی که هندی‌ها در رابطه با افزایش عیار و افزایش تولید صادراتی دارند، می‌گوید: این موضوع طبیعتا فشار را روی صادرکنندههای کم‌عیار و متوسط عیار ایران بیشتر خواهد کرد، با توجه به سیاست‌های مصرفی چین در حوزه مواد اولیه فولاد(سیاست‌های زیست محیطی و استفاده بیشتر از سنگ‌آهن پرعیار) و مازاد عرضه‌ای که در حال رخ دادن است، بازارسنگ‌آهن از لحاظ قیمتی و به‌طور کلی تحت فشار است، از طرفی و به‌طور مشخص هند به‌عنوان یکی از صادرکنندههای گسترده سنگ‌آهن کم‌عیار رقیب جدی ایران محسوب می‌شود که این موضوع، صادرات محصولات کم‌عیار ایران را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد، به این معنا که هم عامل کلی که روند بازار را به سمت مصرف سنگ‌آهن‌های پرعیار برده و هم افزایش ظرفیت تولید صادراتی هند در حوزه سنگ‌آهن‌های کم‌عیار، فشار را روی معادن متوسط و کوچک دو‌چندان می‌کند و این موضوع به این معنا است که باید به سرعت برای حفظ این بازارهای صادراتی تلاش کنیم.
تصمیمات خاصی در ارتباط با این موضوع باید گرفته شود و ظرفیت‌سازی در حوزه فرآوری اتفاق بیفتد تا بتوانیم این بازارها را حفظ کنیم.در این رابطه عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در ادامه و درباره قیمت‌های جهانی سنگ‌آهن می‌گوید: اختلاف قیمتی بین سنگ‌آهن‌های پرعیار و کم‌عیار خیلی بیشتر شده است، این روندی بوده که از یک سال گذشته شاهد آن بوده ایم و باز هم بین سنگ‌آهن‌های پرعیار شاهد این روند هستیم، به این معنا که روند بازار به طور کلی به سمت کانال قیمتی ۶۰ و در حالت خوش‌بینانه ۷۰ دلار برای سنگ‌آهن‌های پرعیار متمایل است. این عدد ممکن است برای تولید‌کننده‌ها توجیه داشته باشد ولی عدد خیلی بالایی نسبت به گذشته نیست، اما برای سنگ‌آهن‌های کم‌عیار این عدد فاصله بیشتری از گذشته دارد.
همین موضوع باعث می‌شود رغبت برای مصرف و خرید سنگ‌آهن پرعیار بیشتر شود. آن چیزی که به ایران مربوط می‌شود، این است که این بازارهای صادراتی را به دو دلیل (عرف تقاضای بازار و ماهیت تولید محصولات کم‌عیار و نبود سیاست‌های حمایتی از بخش سنگ‌آهن به ویژه در SMEها) بیشتر از قبل از دست داده‌ایم.
اما از سوی دیگر خیلی از فرصت‌های بازار در سال‌های گذشته از بین رفت، به‌طوری که معادنی در یک فرصت بازار، چه به لحاظ قیمتی و چه به لحاظ تفاوت نرخ ارز در سال‌های ۹۰ تا ۹۳ وارد چرخه تولید شدند و این فرصت با نوسانات بازار و عدم برنامه‌ریزی صحیح از بین رفت. غرقی در پاسخ به این سوال «دنیای اقتصاد» که در بررسی گزارش اخیر، بلومبرگ از مازاد عرضه سنگ‌آهن در فاصله سه تا پنج سال آینده پرده‌برداری می‌کند، این موضوع باعث می‌شود قیمت بین ۵۰ تا ۶۰ دلار باقی بماند، این مازاد عرضه از کجا ناشی می‌شود و پایین بودن تولید فولاد و تقاضای سنگ‌آهن و افزایش تولید معادن چه سرنوشتی پیدا می‌کند، می‌گوید: این مساله را به نوعی موضوع بازارهای صادراتی سنگ‌آهن ایران نمی‌دانم، به این دلیل که تولید‌کننده عمده سنگ‌آهن در سطح جهانی «استرالیا و برزیل» هستند، در این فرآیند، ایران در بازار جهانی سنگ‌آهن سهم عمده‌ای ندارد.در این شرایط و با بررسی این موضوعات باید برای حفظ بازارهایی که به واسطه یک فرصت به وجود آمده در ادامه سرمایه‌هایی را گسیل و ظرفیت‌هایی را ایجاد کرده و تلاش کنیم.در عرصه بین‌المللی سنگ‌آهن، طبعا ایران، رهبر بازار و تعیین‌کننده قیمت‌ها نیست، بلکه در این عرصه باید مراقب باشد تا فرصت‌ها را به سادگی از دست ندهد، که در حال حاضر از دست داده‌ایم.
منبع: دنیای اقتصاد