در سال جاری اقتصاد ایران به واسطه رشد نرخ دلار یا به عبارت بهتر تضعیف ارزش پول ملی با رشد افسار گسیخته قیمت‌ها در بازارهای مختلف به ویژه مواد اولیه روبرو شد و حتی محصولاتی که وابستگی به بازارهای دیگر ندارند و به طور کامل در کشور تولید می‌شوند و حتی تأمین‌کننده برخی از کشورهای دیگر هستند، این رشد قیمت را تجربه کردند.
کارشناسان اقتصادی رشد قابل توجه مواد اولیه داخلی را بی‌ارتباط با درآمدهای ارزی نمی‌دانند و معتقدند محصولاتی همچون مواد اولیه تولید پلاستیک که تماماً در کشور توسط پتروشیمی‌ها تولید می‌شود بازارهای صادراتی آن‌ها صرفه بیشتری نسبت به بازار داخلی دارد؛ ازاین‌رو بازارهای صادراتی بر بازار داخلی ترجیح داده می‌شود و اگر محصولی در بازار داخلی عرضه می‌شود قیمت آن با دلارهای صادراتی محاسبه می‌شود.
این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که بازار فولاد مستثنی از این موضوع نبوده و در این رابطه رئیس اتحادیه فروشندگان آهن و فولاد معتقد است که باوجود تولیدکنندگان بزرگ فولاد در کشور به دلیل جذابیت درآمدهای ارزی محصولات به بازارهای هدف صادر می‌شود و محصولاتی که به بازار داخلی عرضه می‌شود با نرخ درآمدهای ارزی محاسبه می‌شود.
بر اساس آمار اعلام‌شده از سوی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، تولیدکنندگان فولاد سال گذشته درمجموع موفق به صادرات ۶ میلیون و ۸۷۲ هزار تن فولاد خام و یک‌میلیون و ۶۲۳ هزار تن انواع محصولات فولادی شدند که نسبت به سال ۹۵ به ترتیب ۸۴ درصد رشد و ۱۰ درصد کاهش داشته است. افزون بر این، در سال گذشته درمجموع ۷۱۳ هزار تن آهن اسفنجی نیز از سوی تولیدکنندگان صادر شد که نسبت به آمار سال ۹۵ افزایش ۳۱۵ درصدی صادرات این محصول است. بدین ترتیب کل صادرات زنجیره فولاد از ۹ میلیون و ۲۰۸ هزار تن نیز عبور کرد. حال در سال جاری، ساماندهی و مدیریت صادرات فولاد و فلزات رنگین در دستور کار قرارگرفته است.
صادرات سنگ‌آهن ایران
صادرات سنگ‌آهن ایران به دلیل افزایش تقاضای سنگ‌آهن عیار بالا و همچنین گندله از سوی چین و همین‌طور کاهش واردات از سوی خریدار اصلی یعنی چین، به‌طورکلی تضعیف‌شده است.
هرچند صادرات سنگ‌آهن ایران در ماه جولای افزایش ناچیز 2 درصدی نسبت به ماه قبل را نشان می‌دهد ولی نمودار 4 ماهه (آوریل، می، جون و جولای) سال جاری نسبت به سال قبل کاهش صادرات 35 درصدی را گزارش می‌نماید. ایران در ماه جولای درمجموع یک‌میلیون و 190 هزار و 850 تن سنگ‌آهن صادر کرد که یک‌میلیون و 84 هزار و 350 تن آن به چین، 55 هزار تن به امارات و 25 هزار تن به پاکستان بود.
مجموع صادرات سنگ‌آهن ایران در 4 ماهه گذشته سال جاری میلادی 4 میلیون و 467 هزار و 300 تن گزارش‌شده که 93 درصد آن به چین، 1.8 درصد آن به امارات، 1.2 درصد آن به مالزی و 0.5 درصد آن به پاکستان بوده است. سهم سایر کشورها ازجمله عراق و منطقه آسیای میانه نیز مجموعاً 3.5 درصد بوده است.
رئیس اتحادیه فروشندگان آهن و فولاد از افزایش ۷۵ درصدی قیمت آهن و فولاد و افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی قیمت محصولات آهن و فولاد خبر داد و گفت: بازار این محصولات تابع قیمت‌های جهانی است و از سوی دیگر تحت تأثیر درآمدهای ارزی به‌واسطه صادرات قرارگرفته است و باوجوداینکه مازاد نیاز داخلی صادر می‌شود، جذابیت درآمدهای صادراتی بر قیمت داخلی هم تأثیرگذار بوده است.
محمد آزاد در رابطه با وضعیت بازار آهن ادامه داد: با توجه به تجربه گذشته، انتظار رشد قیمت‌ها به‌واسطه التهابات روانی وجود داشت و این موضوع کاهش ارزش پول ملی را به همراه داشت؛ ازاین‌رو با افت ارزش پول ملی، کالاهایی همچون آهن و فولاد که در معاملات دارای جایگاه ویژه‌ای هستند، دچار نوسانات شدید قیمت شده‌اند.
وی ادامه داد: در شرایط فعلی باوجودآنکه آهن و فولاد در صنایع بسیاری مورداستفاده قرار می‌گیرد، میزان تولید داخلی به حدی است که مازاد نیاز داخلی به بازارهای هدف صادر می‌شود، در شرایط فعلی که ارزش پول ملی به‌شدت افت کرده صادرات تولیدات داخلی عاملی شده تا درآمدهای ارزی در تبدیل به ریال برای برخی کارخانه‌ها تولیدی جذاب باشد و برای آنکه این میزان درآمد حتی در بازارهای داخلی نصیب آن‌ها شود، قیمت محصولات داخلی را افزایش داده و عملاً با نوسان دلار محصول داخلی را در بازار داخلی عرضه می‌کنند.
رئیس اتحادیه فروشندگان آهن و فولاد تصریح کرد: رشد قیمت آهن و فولاد باوجود فعالیت کارخانه‌ها بزرگ فولاد در کشور، قیمت نهایی محصولاتی همچون لوازم‌خانگی، خودرو و پروفیل را به‌شدت افزایش داده است. وی در پاسخ به این سؤال که آیا در بازار خریدوفروش آهن و فولاد در راستای تولید و ساخت‌وساز انجام می‌شود، بیان کرد: میزان تولید داخلی آهن و فولاد طی یک سال ۲۵ میلیون تن است که حدود ۱۲ میلیون تن از این میزان در بازار داخلی به مصرف می‌رسد و مازاد این میزان به بازارهای هدف صادر می‌شود. آزاد رشد قیمت آهن و فولاد در سال جاری را حدود ۷۵ درصد دانست و گفت: قیمت محصولات آهن و فولاد در حال حاضر نسبت به مدت مشابه در سال گذشته بیش از ۱۰۰ درصد رشد داشته و این محصولات تابعی از قیمت‌های جهانی هستند.
صادرات فولاد ایران از تحریم‌های آمریکایی متأثر نمی‌شود
ایران در سال‌های اخیر که میزان تولیدش از تقاضای داخلی فراتر رفته، به یک صادرکننده بزرگ فولاد تبدیل‌شده است. طبق اعلام انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، مجموع صادرات فولاد و آهن اسفنجی ایران در سال گذشته از رکورد ۹ میلیون تن فراتر رفت. از این میزان، صادرات محصولات فولاد نیمه‌نهایی ۶.۸۵ میلیون تن بود که ۸۴ درصد رشد سالانه داشت.
ایران مجموع صادرات فولاد و آهن اسفنجی برای سال جاری را ۱۲ تا ۱۳ میلیون تن هدف‌گذاری کرده است. تولید فولاد خام نیز قرار است از ۲۱ میلیون تن در سال گذشته به ۲۶ میلیون تن در سال جاری افزایش پیدا کند. ایران به آمریکا فولاد صادر نمی‌کند و صادراتش عمدتاً به کشورهای آسیایی شامل تایلند، تایوان، اندونزی و فیلیپین و همچنین کشورهای خاورمیانه شامل عمان و کشورهای اروپایی ازجمله اسپانیا و ایتالیا انجام می‌گیرد.
به گفته منابع بازرگانی، صادرکنندگان ایرانی معمولاً از اعتبارنامه استفاده نمی‌کنند و صادرات فولادشان معمولاً از طریق معامله‌گرانی انجام می‌شوند که ارتباطات آمریکایی ندارند؛ بنابراین انتظار نمی‌رود صادرات ایران از تجدید تحریم‌های آمریکا چندان متأثر شود به‌خصوص که صادرات فولاد ایران به دلیل نرخ مبادلات ارزی، رقابتی محسوب می‌شود.
صادرات سنگ‌آهن ایران در سال‌های اخیر به دلیل تقاضای بالاتری که در داخل برای تولید فولاد وجود دارد، کمتر شده است. ایران سال گذشته ۱۸ میلیون تن سنگ‌آهن صادر کرد که کمتر از ۲۵ میلیون تن در مقایسه با چند سال قبل بود. تقریباً همه صادرات سنگ‌آهن ایران به مقصد چین است و انتظار نمی‌رود از تحریم‌های آمریکا متأثر شود.