در هم شکستن دیوارهای تحریم با اراده ی فولادی
در مجموع آمارهای منتشر شده از عملکرد صادراتی 6 ماهه فولادسازان، نوید بخش افزایش تنوع سبد صادراتی فولاد کشور و همچنین فتح بازارهای جدید بوده و در این فقره می‌توان ادعا کرد که اثرات تحریمی تا حد زیادی در صنعت فولاد خنثی شده‌اند. صنعت فولاد کشور در طی دو سال اخیر با چالش‌های فراوان داخلی و خارجی مواجه بود و فعالان این صنعت و بنگاه‌های بزرگ فولادساز در این مدت، یکی از سخت‌ترین دوره‌های زمان فعالیت خود را تجربه کردند و با انواع و اقسام فشارها و مشکلات تحریمی و خود تحریمی دست و پنجه نرم کردند. در این دو سال، فشارهای تحریمی غرب به بیشترین حد خود رسید و رئیس‌جمهور آمریکا طی 3 حکم متوالی، صنعت فولاد و فولادسازانی نظیر فولادمبارکه را در فهرست تحریمی قرار داد تا به زعم خود با این کار، این صنعت استراتژیک و پیشران غیرنفتی را زمین‌گیر کرده و صادرات آن را به صفر برساند.
سایه سیاه خودتحریمی بر صنعت فولاد
در کنار آن، سیاست‌های دولت در خصوص فولادسازان نیز در طی سال‌های 97 و 98 کاملاً بی‌نظم بود و کل زنجیره تولید را دچار اختلال کرد. ورود مستقیم دولت به نظام عرضه و تقاضای فولاد و درگیر کردن فولادسازان به مسائلی همچون بخشنامه‌های متناقض وزارت صمت، باعث شد تا فرصت‌های مهم صادراتی سال 97 در ماه‌های منتهی به تحریم صنعت فلزات از دست برود، با این حال، فولادسازان بزرگ کشور با اتکا به توان داخلی موفق شدند در این سال، علاوه بر تأمین کامل نیاز داخل، بازارهای صادراتی خود را نیز حفظ کنند.
مصائب ورود دولت به زنجیره فولاد در سال 98 نیز با ابلاغ بخشنامه‌های جدید ادامه داشت و قیمت‌گذاری این محصول به دلیل وجود آن در سبد حمایتی دولت، همچنان دستوری و کنترل شده است و این سرکوب قیمتی و افزایش شکاف قیمتی کلیه محصولات موجود در زنجیره فولاد اعم از سنگ‌آهن و فولاد با قیمت‌های جهانی، خام فروشی سنگ‌آهن را توجیه‌پذیر کرده و همین امر باعث کمبود مقطعی سنگ‌آهن و کاهش تولید فولادسازان در ماه‌های مرداد و شهریور شد.
شکست دیوار تحریم با مشت‌های پولادین
حال با وجود همه این مشکلات و چالش‌ها، آمارهای صادراتی سال 98 نشان‌دهنده شکست دیواره تحریم فولادی است و حال پس از گذشت یک سال از وضع شدیدترین نظام تحریمی، وضعیت صادرات غیرنفتی کشور و خصوصاً فولاد رو به بهبود است. گزارش آماری 6 ماهه 98 که توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران منتشر شده از رشد 25 درصدی صادرات آهن و فولاد ایران و عبور از 5.6 میلیون تن حکایت دارد.
بر این اساس، بیشترین رشد صادرات مربوط به ورق سرد بوده که با 407 درصد رشد از 15 هزار تن به 76 هزار تن رسیده است در کنار آن، صادرات ورق پوشش‌دار نیز از رشد 18 درصدی برخوردار بوده و به 105 هزار تن در شش ماهه اول 98 رسیده است. البته در این میان، صادرات ورق گرم حدوداً 30 درصد کاهش یافته که با توجه به کاهش 94 درصدی واردات ورق گرم زیر 3 میلی‌متر، این کاهش به دلیل تمرکز ورق سازان بر تأمین نیاز داخل بوده و این کاهش صادرات را می‌توان نتیجه بخشنامه دولت در خصوص رعایت کف عرضه در داخل عنوان کرد تا مجموعاً صادرات محصولات تخت فولادی با 50 هزار تن کاهش 478 هزار تن برسد که 10 درصد از نیمه اول سال گذشته کمتر است.
با این حال در بخش مقاطع طویل شاهد رشد صادرات بودیم و به دلیل عدم رشد تقاضای داخلی، دست فولادسازان برای صادرات بازتر بوده است و بر همین اساس، صادرات میلگرد شاخه‌ای، 107 درصد رشد کرده و به 738 هزار تن رسیده است. صادرات میلگرد کلاف هم 65 درصد رشد داشته و نبشی و ناودانی و سایر مقاطع نیز با 45 درصد رشد صادرات مواجه شده‌اند تا صادرات مقاطع طویل در شش ماهه ابتدایی امسال با 67 درصد رشد به هزار و 398 تن برسد.
رکوردزنی فولاد مبارکه در رشد صادرات
آمارهای تفکیکی صادرات فولاد کشور نشان می‌دهد فولادسازان کشور در شهریور ماه نیز خوش درخشیده‌اند و میزان صادرات این محصول در ماه ششم سال، به 584 هزار تن رسیده است که 60 درصد از مدت مشابه سال قبل بالاتر است و در این میان فولاد مبارکه با رشد 160 درصدی صادرات خود، پیشتاز میدان صادرات فولاد بوده است. این شرکت توانسته در شش ماه اول امسال 752 هزار تن فولاد صادر کند که این عدد تقریباً برابر کل صادرات این شرکت در سال 97 است. فولاد مبارکه همچنین در گزارش عملکرد شش ماهه خود اعلام کرده که درآمد حاصل از صادرات این شرکت در این بازه زمانی 33 هزار و 549 میلیارد ریال بوده که 102 درصد از درآمد صادراتی شش ماهه ابتدایی سال 97 بیشتر است و این شرکت همچنین پیش‌بینی کرده تا پایان سال 98، میزان درآمد صادراتی خود را به 61 هزار و 381 میلیارد ریال برساند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد کل محصولات فولادی صادر شده در نیمه اول امسال برابر با یک میلیون و 876 هزار تن بوده‌اند که این عدد در یک ساله تحریمی اخیر، 37 درصد رشد پیدا کرده است و نکته مثبت، افزایش صادرات محصولات میانی زنجیره فولاد اعم از بیلت، آهن اسفنجی و فولاد میانی است که نشان‌دهنده بهبود وضعیت تولید در این بخش مهم از زنجیره فولاد و فراهم شدن بستر برای افزایش ظرفیت در پایین‌دست است.
چرا که پیش‌تر، در این قسمت از زنجیره فولاد، کمبود تولید وجود داشت و ظرفیت‌های پایین‌دستی به دلیل عدم تأمین فولاد میانی و آهن اسفنجی، خالی مانده بودند اما در طی سال‌های اخیر با بهره‌برداری از طرح‌های توسعه آهن اسفنجی، این بخش از زنجیره نیز تقویت شده است. در مجموع آمارهای منتشر شده از عملکرد صادراتی 6 ماهه فولادسازان، نوید بخش افزایش تنوع سبد صادراتی فولاد کشور و همچنین فتح بازارهای جدید بوده و در این فقره می‌توان ادعا کرد که اثرات تحریمی تا حد زیادی در صنعت فولاد خنثی شده‌اند.