با مشارکت فولاد مبارکه، لوله سازی اهواز و فولاد اکسین در پروژه انتقال نفت از گوره به جاسک صنعت نفت کشور در زمینه تولید لوله‌های سرویس نفت ترش به خودکفایی رسید و حاصل آن سرآغازی بر ادامه پروژه توسط فولادسازان و وزارت نفت گردید.
در واقع آرزوی دیرینه صنعت نفت کشور، توسط این سه شرکت بزرگ فولادی محقق گردید و در نهایت باعث تولید ورق API در مقیاس انبوه گردید. بزرگترین چالش مهم فولاد کشور و صنعت نفت، تولید ورق‌های عریض است که برای تولید آن به اسلب ضخیم در مقیاس انبوه در کشور نیاز است که در کشور تنها در مقیاس محدود در فولاد مبارکه تولید می شود. خودکفایی صنعت نفت و گاز کشور در تولید انواع ورق، باید اسلب ضخیم نیز تولید شود که شرکت فولاد اکسین در حال اجرای یک پروژه فولادسازی به ظرفیت 1.2 میلیون تن است و اجرای این پروژه نیازمند پشتیبانی و مانع‌زدایی از سوی دستگاه‌های اجرایی خواهد بود.
به طور کلی سال 1399 بر شرکت فولاد اکسین چگونه گذشت و این شرکت چه عملکردی از خود بر جای گذاشت؟
سال 1399 در مجموع سال بسیار خوبی برای مجموعه فولاد اکسین بود و این شرکت توانست در سال گذشته بهترین عملکرد را در 11 سال فعالیت خود ثبت کند. در مجموع اتفاقات منحصر به فرد رخ داده در سال‌های 1398 و 1399 باعث شدند تا بهترین عملکرد فولاد اکسین در سال 1399 حاصل شود.
لازم به ذکر یادآوری است که شرکت فولاد اکسین در سال 1388 به منظور ایجاد ارتباط میان زنجیره صنعت فولاد با صنایع نفت و گاز احداث شد. در سال‌های گذشته شرکت فولاد اکسین با توجه به شرایط، کمتر به این ماموریت پرداخت که عمده‌ترین دلایل آن نیز واردات تجهیزات نفت و گاز، مشکلات درون‌سازمانی و عدم تامین مواد اولیه در داخل کشور بود. خوشبختانه از ابتدای سال 1398 شرایط مناسبی فراهم شد و این شرایط به صورت بهتر در سال 1399 ادامه یافت تا شرکت فولاد اکسین به ماموریت اصلی خود بازگردد که در این راستا توانستیم ورق‌های مورد نیاز صنایع نفت و گاز و ورق‌های دارای ارزش افزوده بالا را تولید کنیم.
شرکت فولاد مبارکه به عنوان تامین‌کننده مواد اولیه یعنی اسلب فولادی همکاری بسیار مناسبی داشته و سرآغاز مهم‌ترین پروژه صنعت فولاد و صنایع نفت و گاز کشور بوده است. شرکت طراح فولاد اکسین یعنی دنیلی ایتالیا در زمان تاسیس فولاد اکسین مقرر کرده بود که 53 درصد ظرفیت به ورق‌های API، 37 درصد به محصولات ساختمانی و باقی‌مانده به تولید محصولات آلیاژی اختصاص یابد. در سال‌های گذشته تقریبا 80 تا 90 درصد از ظرفیت تولید فولاد اکسین به تولید محصولات ساختمانی تعلق داشته است. در حالی که در سال 1399، فولاد اکسین در زمینه تولید محصولات خاص یک رکورد ویژه ثبت کرد و توانست 80 درصد از تولیدات خود را به محصولات دارای ارزش افزوده اختصاص دهد. این یعنی فولاد اکسین تقریبا به سبد محصولات طراحی شده‌ای که هدف اصلی آن بوده است، دست یافت. ضمن اینکه 60 درصد از محصولات دارای ارزش افزوده نیز در اکسین به تولید محصولات مورد استفاده در صنایع نفت و گاز تعلق گرفت. این اتفاق باعث شد برای نخستین بار در 11 سال گذشته، بتوانیم تست عملکردی از محصولات بگیریم.
شرکت فولاد اکسین در حوزه تولید چه دستاوردهایی طی سال 1399 کسب کرد؟
ظرفیت تولید شرکت فولاد اکسین یک میلیون و 50 هزار تن در سال است اما برای رسیدن به این ظرفیت، شرکت نیاز به اسلب ضخیم و عریض دارد. این در حالی است که شرکت فولاد مبارکه در سال گذشته برای نخستین بار توانست این نوع اسلب را تولید کند. البته تولید آزمایشی این اسلب در مراحل پایانی است و اگر به مرحله تولید انبوه برسد، فولاد اکسین می‌تواند به ظرفیت کامل خود یعنی یک میلیون و 50 هزار تن برسد. با این حال، با توجه به توان تولید کشور در زمینه اسلب، حداکثر ظرفیت تولید فولاد اکسین طبق طراحی حدود 700 هزار تن است.
در سال گذشته شرکت فولاد اکسین موفق شد 736 هزار تن محصول نهایی تولید کند که این میزان 5 تا 10 درصد بالاتر از ظرفیت قابل دسترس است و یک رکورد در 11 سال فعالیت این شرکت محسوب می‌شود. این میزان تولید علی‌رغم همه چالش‌ها در زمینه تولید به ویژه تحریم‌ها، تامین ارز و تامین تجهیزات و قطعات داشتیم، به دست آمد.
در حوزه وضعیت آماده به کاری خط، استفاده بهینه از خط تولید و افزایش بهره‌وری تولید، میزان آماده به کاری شرکت به بیش از 90 درصد رسید و این در حالی است که شاخص دنیلی 85 درصد است. این یعنی شرکت فولاد اکسین 5 درصد بیش از شاخص دنیلی بهره‌وری داشت. این یعنی عملکرد بخش تعمیر و نگهداری باعث شده بود تا وضعیت بهتری نسبت به سال‌های گذشته داشته باشیم.
عملکرد اقتصادی شرکت فولاد اکسین را در سال 1399 چگونه ارزیابی می‌کنید؟
عملکرد خوب فولاد اکسین در بخش تولید باعث شد در زمینه اقتصادی و سوددهی نیز سال درخشانی را پشت سر بگذاریم. به طوری که توانستیم با سوددهی بسیار مناسب، تمامی بدهی‌هایی که از 11 سال گذشته بر دوش شرکت باقی مانده بود را تسویه و بخشی از مطالبات را وصول کنیم. در نهایت در صورت‌های مالی فولاد اکسین در پایان سال 1399 سودی نزدیک به یک هزار و 750 میلیارد تومان شناسایی شده است که در نوع خود طی 11 فعالیت شرکت یک رکورد محسوب می‌شود.
لازم به یادآوری است که در 11 سال گذشته بالاترین سود کسب شده برای فولاد اکسین حدود پنج میلیارد تومان در سال 1395 بوده که در سال 1398 حدود 131 میلیارد تومان و در سال 1399 به یک هزار و 750 میلیارد تومان رسیده است. نکته قابل توجه دیگر این است که در سال 1399 برای نخستین بار در دوران فعالیت شرکت توانستیم سود میان سهامداران شامل سازمان بازنشستگی، شستا و گروه ملی صنعتی فولاد تقسیم کنیم و این سهامداران از فعالیت فولاد اکسین برای نخستین بار منتفع شدند.
مزایای اجرای پروژه گوره به جاسک علاوه بر افزایش تولید و بازگشت به سبد تولیدات، چه مواردی بود؟
یکی دیگر از دستاوردهای فولاد اکسین در سال 1399 که جزو استراتژیک‌ترین پروژه‌های کشور به شمار می‌رفت، نقش داشتن در پروژه بزرگ ملی انتقال نفت ترش از میدان نفتی گوره به پایانه جاسک بود. فولاد اکسین با همت دو شرکت فولاد مبارکه و لوله‌سازی اهواز توانست مواد اولیه این پروژه را به میزان 366 هزار تن تامین کند. این در حالی است که در زمان‌های نه چندان دور، تولید حتی یک تن ورق API برای انتقال نفت و گاز ترش برای صنعت نفت کشور یک آرزو بود اما امروز این آرزو محقق شده و صفر تا صد لوله‌های سرویس نفت و گاز ترش در کشور قابل تولید است. به این ترتیب میتوان گفت شرکت فولاد اکسین جزو چهار شرکت برتر دنیا در زمینه تولید ورق‌های ویژه محسوب می‌شود.
اجرای پروژه گوره به جاسک از نظر حجم حدود 43 درصد از تولید شرکت فولاد اکسین را به خود اختصاص داده بود. این در حالی است که تولید ورق‌های مورد نیاز این پروژه از نظر سودآوری حدود 24 تا 25 درصد از سود کلی شرکت بود. این یعنی اگر فولاد اکسین پروژه‌های دیگری را انجام می‌داد، به مراتب سود بیشتری از اجرای پروژه گوره به جاسک می‌برد. با این حال، اجرای پروژه گوره به جاسک سودهای غیر ریالی فراوانی برای شرکت فولاد اکسین داشت.
نخستین منفعت شرکت از اجرای پروژه گوره به جاسک این بود که فولاد اکسین در لیست مناقصات شرکتهای نفت و گاز قرار گرفت. دیگر منفعت آن، راه‌اندازی بزرگترین آزمایشگاه خوردگی ایران بود. در همین حال توانستیم سیستم شرکت فولاد اکسین را از یک کوره به دو کوره تبدیل کنیم. ضمن اینکه در مدت اجرای این پروژه، بسیاری از دستگاه‌ها، تجهیزات و ماشین‌آلات به روزرسانی شدند و ارتقا یافتند. به عبارت بهتر، پروژه گوره به جاسک، زمینه را برای اتفاقات بی‌شمار مثبت در شرکت فولاد اکسین فراهم کرد که مهم‌ترین آن حضور شرکت در دیگر پروژه‌ها بود.
فولاد اکسین چگونه مواد اولیه خود را تامین کرده است؟
در سال گذشته توانستیم حدود یک میلیون تن اسلب از سه شرکت فولادساز بزرگ یعنی فولاد خوزستان، فولاد هرمزگان و فولاد مبارکه تامین کنیم که بخش عمده آن از فولاد مبارکه بوده است؛ به طوری که بالغ بر 60 درصد اسلب مورد نیاز فولاد اکسین از فولاد مبارکه تامین شده است. این یعنی هر چه فولاد اکسین بتواند اسلب بیشتری از فولاد مباکه دریافت کند، در حوزه تخصصی خود یعنی تولید ورق مورد نیاز صنایع نفت و گاز فعال خواهد بود.
با این حال، طبق شیوه‌نامه‌ای که وزارت صنعت، معدن و تجارت از نیمه دوم سال 1399 به صنعت فولاد ابلاغ کرد، باید تمام اسلب‌های شرکتهای تولیدکننده در بورس عرضه و نوردکاران نیز ملزم به تامین آن تنها از طریق بورس کالا شدند. به این ترتیب، فولاد اکسین نیز تقریبا پس از ابلاغ این بخشنامه در مرداد ماه سال 1399، تمامی اسلب مورد نیاز خود را تنها از طریق بورس کالا تامین کرده است. البته همان‌طور که پیش از این نیز عنوان شد، فولاد اکسین تنها سه تامین‌کننده دارد.
لازم به ذکر است که در حوزه نورد، بیش از 70 درصد از بهای تمام شده و بعضا بالغ بر 90 درصد مربوط به مواد اولیه است. بنابراین تامین مواد اولیه به نقدینگی بسیار زیادی نیاز دارد. متاسفانه در سال‌های گذشته پروژه‌های شرکت فولاد اکسین در حوزه‌های تخصصی نبود و عمده تولید شرکت به ورق‌های تجاری با گرید تجاری اختصاص می‌یافت که مشابه ورق‌های فولاد اکسین در شرکت فولاد کاویان با 10 درصد سرمایه‌گذاری تولید می‌شد. این در حالی است که فولاد اکسین باید ورق‌هایی با گریدهای X70 و X80 تولید کند. طبیعی است که در این شرایط بهای تمام شده محصولات فولاد اکسین در آن مقطع زمانی با دیگر شرکت‌ها متفاوت بود و از این رو شرکت در آن مقاطع زمانی عمدتا زیان‌ده بود. در نتیجه در بحث تامین نقدینگی با مشکل مواجه بودیم و نمی‌توانستیم مواد اولیه خود را به موقع تامین کنیم.
با توجه به اتفاقات خوبی که از سال 1398 آغاز شد و تلاش کردیم شرکت فولاد اکسین را به ریل اصلی و ماموریت آن بازگردانیم، میزان نقدینگی ورودی به شرکت از فعالیت‌ها افزایش یافت. به طوری که طی سال‌های 1398 و 1399 حتی یک ریال از بانک‌ها وام یا سهامداران نگرفتیم و از محلی غیر از شرکت، نقدینگی وارد شرکت نشد. با پروژه‌هایی که در شرکت تعریف شد، توانستیم شرایطی را فراهم سازیم که هم‌اکنون تمامی مواد اولیه مورد نیاز شرکت فولاد اکسین توسط فعالیت‌های شرکت تامین می‌شود. نکته مهم دیگر در خصوص تامین مواد اولیه این است که در یکی دو سال اخیر دیگر قرارداد کارمزدی و حق‌العمل‌کاری منعقد نکردیم و تمام تولیدات به صورت پروژه‌ای انجام شده و تمام مواد اولیه آن توسط شرکت تامین می‌شود.
فروش محصولات فولاد اکسین به توجه به الزام عرضه همه محصولات در بورس کالا به چه صورت انجام می‌شود؟
طبق بخشنامه اول مرداد وزارت صنعت، معدن و تجارت و الزام عرضه همه محصولات فولادی از سوی تولیدکنندگان در بورس کالا، قرار بود 90 درصد از اسلب وارد شده به شرکتهای نوردی ظرف کمتر از یک ماه به ورق تبدیل شده و این ورق تولیدی در بورس کالا عرضه شود. در این رابطه جلسات متعددی در ستاد تنظیم بازار تشکیل شد. نکته قابل توجه در خصوص فعالیت شرکت فولاد اکسین این است که قراردادهای شرکت همگی به صورت پروژه‌ای منعقد می‌شود و کالای تولید شده توسط این شرکت قابل خرید و فروش در بازار نیست و مشتری خاص دارد. کالای تولیدی فولاد اکسین معمولا بر اساس فرمول و عمدتا با قراردادهای خاص به صورت مناقصه‌ای به شرکتهای حوزه نفت و گاز به فروش می‌رود. به طور مثال، بخشی از قراردادهای فولاد اکسین در حوزه مخازن CNG و تولید لوله‌های نفت و گاز است که در این رابطه فولاد اکسین در مناقصه اجرای پروژه شرکت کرده و پس از برنده شدن و ابلاغ قرارداد، اقدام به تولید ورق می‌کند. در این شیوه فروش، خریدار و فروشنده و نیز قیمت کالا کاملا مشخص هستند. با این شیوه تولید و فروش، ستاد تنظیم بازار، شرکت فولاد اکسین را از عرضه محصول در بورس معاف کرد.
ناگفته نماند که باید تمام اطلاعات فروش شرکت را به صورت ماهانه در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار دهیم. البته وزارت صمت به فولاد اکسین مکلف کرده است که در صورت تامین مواد اولیه از بورس و تولید ورق با گرید تجاری ST37، باید آن را در بورس کالا عرضه کند که از مرداد ماه سال 1399 تاکنون یک کیلوگرم اسلب ST37 از بورس کالا خریداری و طبیعتا ورق نیز با این گرید تولید نکردیم؛ بنابراین مشمول عرضه محصول در بورس کالا نشده‌ایم. البته در سال جاری قصد داریم که با توجه به سبد طراحی شده کارخانه، باید بخشی از تولید خود را به ورق‌های دارای گرید تجاری اختصاص دهیم. در این رابطه با توجه به مجوزی که هیئت مدیره خواهد داد، از اردیبهشت ماه بخشی از تولید شرکت را به ورق‌های با گرید ST37 و تجاری اختصاص خواهیم داد. به طوری که حدود چهار تا پنج هزار تن در ماه ورق تجاری تولید و تمام آن را نیز در بورس کالا عرضه خواهیم کرد.
پس از اجرای پروژه گوره به جاسک، چه پروژه‌هایی را در نظر خواهید داشت؟
اخیرا با توجه به تولید اسلب 300 میلی‌متری در فولاد مبارکه، اقدام به تولید ورق‌های X70 برای تولید لوله‌های 56 اینچ کرده‌ایم. تخمین زده می‌شود سالانه دو میلیون تن پروژه از این قبیل پروژه‌ها در کشور در حال تعریف شدن است. از سال گذشته بخش عمده‌ای از تولید فولاد اکسین به ورق X70 اختصاص یافت و در سال جاری نیز این فرآیند ادامه دارد. به نظر می‌رسد تا پایان سال 1402، پروژه‌های متعددی را در این حوزه اجرا خواهیم کرد و نگران اتمام پروژه گوره به جاسک و پروژه‌های آتی شرکت نیستیم.
پروژه‌های دیگری در کشور در حال طراحی است که ازجمله آن میتوان به اجرای پروژه انتقال نفت خام از زیر دریا اشاره کرد. گفتنی است که در دنیا تنها سه تولیدکننده قادر به تولید ورق‌های مورد استفاده در لوله‌های زیر دریایی برای انتقال نفت خام هستند. برای این پروژه نیز در حال انجام مذاکره هستیم تا بتوانیم تولید این نوع ورق‌ها را در کشور بومی‌سازی کنیم. اگر این محصول با توجه به زیرساخت‌های ایجاد شده، به سبد محصولات اکسین اضافه شود، یکی از درخشانترین رویدادها برای این شرکت در سال 1400 رقم خواهد خورد. تنها نگرانی فولاد اکسین برای اجرای پروژه‌های آتی، تامین مواد اولیه است که امیدوار هستیم با اجرای پروژه فولادسازی بتوانیم به ظرفیت اصلی شرکت یعنی تولید یک میلیون و 50 هزار تن ورق دست یابد و اکثر پروژه‌های استراتژیک کشور را اجرا کنیم.
انتظار شما در سال «تولید، پیشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها» از مسئولان امر چیست؟
هدف‌گذاری امسال و انتخاب شعار سال بسیار هوشمندانه انجام شد. شعار پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها از بخش تولید نشان‌دهنده این است که هم تولیدکنندگان و هم مسئولان باید در سال جاری اتفاقات خوبی را رقم بزنند. شرکت فولاد اکسین خوزستان به دنبال این است که در سال جاری بتواند پروژه فولادسازی خود را به مرحله اجرا برساند. اجرای پروژه فولادسازی یکی از الزامات اساسی شرکت فولاد اکسین به شمار می‌رود. با توجه به اینکه پروژه نورد گرم شماره 2 شرکت فولاد مبارکه نیز در حال اجرا است و تا دو سه سال آینده به انجام خواهد رسید، قطعا اولویت این شرکت تامین مواد اولیه واحد بهره‌برداری شده خواهد بود. در حال حاضر، فولاد اکسین برای تولید ورق‌های مورد استفاده در صنعت نفت و گاز به شرکت فولاد مبارکه وابستگی دارد.
فولاد اکسین برای اجرای پروژه فولادسازی خود مطمئنا نیاز به پشتیبانی و مانع‌زدایی دستگاه‌های مختلف کشور دارد. تامین مالی این پروژه ازجمله مواردی است که در این رابطه در مذاکره با دستگاه‌های مختلف هستیم. موانع متعددی نیز برای اجرای این پروژه در سیستم‌های نظارتی و وزارتی وجود دارد که باید این موانع برطرف شوند. باید توجه داشت که پروژه فولادسازی شرکت فولاد اکسین از الزامات صنعت فولاد کشور است؛ چراکه شرکت فولاد اکسین در بدترین شرایط اقتصادی کشور توانست تامین مواد اولیه یکی از بزرگترین پروژه‌های صنعت نفت و گاز را عهده‌دار شود و همین مسئله اهمیت استراتژیک شرکت فولاد اکسین در حلقه اتصال صنعت نفت و گاز با صنعت فولاد کشور را نشان می‌دهد.
امیدوار هستیم در سال جاری بتوانیم این پروژه را به نتیجه برسانیم که در وهله نخست در چند هفته آتی کلنگ‌زنی اجرای پروژه انجام خواهد شد. انتظار داریم دستگاه‌های مختلف به شرکت فولاد اکسین در اجرای پروژه فولادسازی کمک کنند. اجرای این پروژه می‌تواند یک هزار نفر اشتغال به صورت مستقیم و سه هزار نفر به صورت غیر مستقیم ایجاد کند. ضمن اینکه در هنگام اجرای پروژه نیز سه تا چهار هزار نفر مشغول به کار خواهند شد.